Bisschop Van den Hende over “hoop in een ongenadige tijd”
Tijdens het mini-symposium “hoop in een ongenadige tijd” hield de bisschop een inleiding
Foto’s: Bisdom Rotterdam
“Hoe kan hoop verbinden? Wat is hoop? En waar kunnen we hoop vinden?” Op vrijdag 6 juni was bisschop Van den Hende gevraagd om te spreken tijdens het mini-symposium “hoop in een ongenadige tijd”. Het symposium werd gehouden in de H. Petruskerk in Roelofarendsveen (parochiefederatie HH. Franciscus en Clara). Leo Fijen hield deze avond de tweede inleiding. Daarna was er een zaalgesprek.
Diaken André van Aarle heet iedereen welkom aan het begin van de avond, die wordt geopend met gebed en met zang. De liederen deze avond worden gezongen door een delegatie van het koor Faith uit de parochiefederatie. De liederen zijn, zoals de inleidingen, een vertolking van het thema hoop.
“Een ‘ongenadige tijd’, zoals in het thema dat ons is gegeven deze avond, wil zeggen dat er veel gebeurt dat niet met heil te maken heeft”, zegt de bisschop. “Dat kan oorlog en strijd zijn. Dat kan persoonlijke ellende zijn en armoede. Het kan ook een periode zijn van ziekte en onzekerheid of zonder werk zitten. ‘Ongenadig’ wil ook zeggen dat mensen elkaar niet barmhartig tegemoet treden, maar met verwijten, met elkaar de maat nemen en ook steeds opnieuw afrekeningen houden.”
“Maar”, zegt de bisschop. “Je kunt steeds opnieuw in onze wereld twee kanten zien. In ongenadige momenten van oorlog en strijd dat er toch mensen zijn die elkaar genadig tegemoet treden. En waar mensen zich van God afkeren, is God vaak degene die zijn genade laat gelden, zijn barmhartigheid. Er is hoop in een ongenadige tijd, omdat er ook altijd genade te vinden is. En waarom is er genade te vinden? Omdat God zich niet van onze wereld afkeert. En omdat mensen door Hem geïnspireerd ook genade in hun eigen leven ontvangen en doorgeven.”
De bisschop staat stil bij het logo van het Heilig Jaar, waarop vier figuren elkaar vasthouden en een kruis dat uitloopt in een anker. “We zien ook een golf, onder de figuren. Ons leven kent zijn ups en downs, er zijn deiningen, er zijn moeilijke momenten. En als je dan toch de hoop wilt bewaren of naar de hoop toe wilt leven, dan hou je elkaar vast. Het kruis in het logo is het kruis van onze Heer die gestorven en verrezen is, voor wie zelfs de dood niet het einde was."
“Het kruis loopt aan de onderkant over in een anker. Want het anker en hoop horen bij elkaar. Dat kunnen we lezen in de Heilige Schrift, in de Hebreeënbrief (6, 19) waar gesproken wordt over het geloof als een anker dat er voor zorgt dat je niet wordt meegesleurd in ongenadige tijden, dat je niet ten onder gaat door ellende en tegenslag maar je in hoop mag vastklampen aan de Heer en ook aan elkaar. De christelijke hoop geeft houvast, meer dan je misschien vermoedt of verwacht.”
“Christelijke hoop begint niet bij onszelf maar begint bij God, bij de Heer die zijn leven voor ons heeft gegeven aan het kruis”, vervolgt de bisschop. “In de bijbel staat in de eerste Petrus brief: ‘Weest altijd bereid tot verantwoording aan al wie u rekenschap vraagt van de hoop die in u leeft’ (1 Petrus 3, 15). Geef rekenschap van de hoop van Christus die in jou leeft. Dat is misschien wel de grootste opdracht die wij als christen hebben”, zegt hij. “Heeft u voldoende hoop in uw hart? Heeft u voldoende contact met de Heer en met elkaar om die hoop steeds weer opnieuw op te bouwen en een teken van hoop te zijn?” vraagt de bisschop en hij verwijst naar de beweging van hoop waartoe paus Franciscus voor het Heilig Jaar heeft opgeroepen: om naar mensen te gaan die ziek zijn, die gevangen zitten, naar vluchtelingen en mensen die eenzaam zijn, jong en oud (Spes non confundit, nn. 10-15).
“Als we in ongenadige tijden door ons woord en onze aanwezigheid verantwoording afleggen van de hoop die in ons leeft, kan dat heilzaam zijn voor veel mensen die wachten op een levensperspectief van liefde en hoop”, benadrukt de bisschop. Hij vertelt over “heiligen van hoop” die juist dat hebben gedaan: Liduina van Schiedam, pater Titus Brandsma, moeder Teresa, Carlo Acutis.
“Hoop begint in ons hart”, zegt de bisschop. “Je kunt zelfs hoopvol zijn als je verdriet hebt. Je kunt hoopvol zijn in de wereld als die ongenadig is. Je kunt hoopvol zijn als je beseft: ik kan het niet alleen. Want we mogen een Kerk van hoop zijn die in de wereld staat als teken van hoop in Christus’ Naam. En we mogen steeds opnieuw weten dat die hoop komt van de Heer. We kunnen die hoop voeden door ons bidden, door ons lezen in de Schrift, door de sacramenten te vieren en door elkaar in kracht van de Geest te inspireren en naar anderen toe te gaan. Want hopen is ook een werkwoord.”
Mediadeskundige Leo Fijen vertelt in zijn inleiding over de grote belangstelling in de media voor het overlijden van paus Franciscus, het conclaaf en het aantreden van de nieuwe paus Leo XIV. Hij noemt dat hoopgevend, omdat het een teken is dat de wereld zoekt naar moreel leiderschap. Leo Fijen vertelt hoe hij zelf probeert om mensen te betrekken bij de Kerk in zijn eigen parochie. Hij doet dat ook via de uitgaven van Adveniat.
De meest recente uitgave is “Vrede zij met u: een kennismaking met paus Leo XIV.” Daarin komt onder meer het katholieke sociale denken ter sprake. In een antwoord op een van de vragen uit de zaal gaat de bisschop daar na de pauze verder op in. De vraag is: wat kun je met je geloof doen in deze tijd met veel polarisatie die soms merkbaar is op de werkvloer? We leven in een “bubbel maatschappij”, zegt de bisschop, en het is moeilijk om in je eentje de cultuur te veranderen, maar de sociale leer van de Kerk kan daar wel bij helpen. “We hebben solidariteit nodig en de motivatie om die op te bouwen.”
“Samenleven is geen constructie, maar wat het zegt: samen leven. Het is heel goed als wij als katholieken, als christenen, daar voor blijven gaan. Dat kan door mensen in je eigen omgeving te laten zien dat voor jou solidariteit geen bijzaak is, maar hoofdzaak. Wanneer het samenleven en het gemeenschappelijk welzijn in onze samenleving worden bevorderd en de waardigheid wordt geborgd van iedere menselijke persoon, krijgt hoe we met elkaar praten en hoe we met elkaar omgaan in het maatschappelijk verkeer een andere kleur. Ik hoop dat er, met de inspiratie van het evangelie, in politiek en publiek bestuur bouwstenen komen die de bubbels in onze samenleving openmaken en mensen met elkaar verbinden, met het oog op de waardigheid van de menselijke persoon en het gemeenschappelijk welzijn. Want nu is het ieder voor zich en niet eens God voor ons allen.”
Over de vraag naar polarisatie en hoe daarmee om te gaan schreef paus Franciscus in zijn boodschap voor Wereldcommunicatiedag (1 juni 2025). In onze tijd, die wordt gekenmerkt door desinformatie en polarisatie, benadrukte paus Franciscus de noodzaak van moedige en verantwoordelijke communicatie. De titel van de boodschap is: “Deelt met zachtmoedigheid de hoop die in uw hart leeft (vgl. 1 Petrus 3, 15-16).”
