Paus Leo in Turkije en Libanon: oecumene, dialoog en vrede
De eerste buitenlandse reis van paus Leo
Foto: Vatican News
Van 27 november tot 2 december maakte paus Leo XIV zijn eerste buitenlandse reis. Hij bezocht Turkije en Libanon. In Turkije lag de nadruk lag op oecumene en interreligieuze dialoog. Vrede was het centrale thema in Libanon.
Op de heenvlucht naar Turkije vertelde de paus dat zijn reis “op een bijzondere manier allereerst de betekenis heeft van eenheid van christenen, waarmee we 1700 jaar na het Concilie van Nicea vieren.” Het bezoek aan Iznik, waar in 325 het Concilie van Nicea plaatsvond, was een hoogtepunt van de pausreis. Christenen uit verschillende tradities erkennen het Concilie van Nicea als een gemeenschappelijk fundament. Tijdens dit Concilie werd onder meer de geloofsbelijdenis geformuleerd, zoals we die nu nog steeds uitspreken.
De paus ontmoette de Turkse president Erdoğan (27 november) en oecumenisch patriarch Bartholomeus van Constantinopel (28 november). Met patriarch Bartholomeus, geestelijk leider van 260 miljoen orthodoxe christenen, reisde paus Leo naar Iznik, het vroegere Nicea. Daar zei de patriarch na een gebedsmoment: “Ons verlangen en gebed is: het herstel van de communio zichtbaar in de Kerk van Christus, en de verzoening tussen onze kerken, waarvoor we zonder op te houden bidden.”
Ook paus Leo riep op tot eenheid: “In de eenheid van het geloof, verkondigd vanuit de oorsprong van de Kerk, worden christenen geroepen om in harmonie samen te wandelen, het evangelie van Jezus Christus te koesteren en met liefde en vreugde te verspreiden.”
“Christenen zijn geroepen om in harmonie samen te wandelen, het evangelie van Jezus Christus te koesteren en met liefde en vreugde te verspreiden.”
De paus en de patriarch ondertekenden een gezamenlijke verklaring. Hierin gaven zij aan het aantal bloedige conflicten in de wereld te betreuren. Zij riepen maatschappelijke en politieke leiders op om naar vrede te streven.
In de Kathedraal van de Heilige Geest in Istanboel ontmoette de paus priesters, religieuzen en pastorale werkers (28 november). Het aantal christenen in Turkije wordt geschat op 257.000 waarvan zo’n 25.000 katholieken. De paus moedigde hen aan om de kleine omvang van de katholieke gemeenschap in Turkije als een kracht te zien. Ook bezocht de paus die dag de sultan Ahmet moskee in Istanboel, beter bekend als de ‘blauwe moskee’ vanwege de blauwe mozaïeken.
In Libanon werd de paus op 30 november op het vliegveld van Beiroet onthaald door president Aoun. Het motto van het bezoek van de paus aan Libanon was ‘Gezegend zijn de vredestichters’ (Matteüs 5,9). In Libanon leven gemeenschappen van verschillende religieuze tradities samen. Ruim de helft van de inwoners is moslim. Zo’n 36 procent is christen, waaronder 20 procent Maronitische katholieken.
Het land staat voor moeilijke uitdagingen en tal van problemen, zoals corruptie en een grote economische crisis. Er zijn ongeveer twee miljoen vluchtelingen in het land, waaronder Syriërs en Palestijnen, waardoor de spanningen toenemen.
Paus Leo ontmoette in Libanon nabestaanden van slachtoffers van de grote explosie (2020) in de haven van Beiroet. (Foto: Vatican News)
De paus prees de veerkracht van het Libanese volk. Hij verwees naar de vele mensen die zich elke dag inzetten voor vrede. Op 1 december bad de paus voor vrede bij het graf van de heilige Sint Charbel Makhlouf, dat door die zowel christenen als door moslims wordt bezocht. Ook bezocht de paus het Heiligdom van Onze-Lieve-Vrouw van Libanon in Harissa en had hij een ontmoeting met christelijke en islamitische leiders.
Op het plein voor het Maronitische Patriarchaat van Antiochië in Bkerké, waar de paus werd verwelkomd door patriarch kardinaal Béchara Boutros Raï en duizenden jongeren, opende hij zijn toespraak met ‘asalam alaikum’, wat ‘vrede zij met u’ betekent.
Het wordt vaak door moslims en ook christenen in Arabische landen gezegd bij begroetingen. De paus benadrukte dat dit de groet is van de verrezen Jezus. “De interreligieuze dialoog groeit vanuit de ontdekking van Gods aanwezigheid voorbij welke grenzen dan ook en nodigt alle mensen uit om samen God te zoeken in eerbied en nederigheid”, aldus de paus. Tegen de jongeren zei hij dat liefde, en niet vergelding, de ware kracht is die hun land kan opbouwen.
“Laten we kiezen voor vrede als een weg, niet alleen als een doel.”
In 2020 was er een grote explosie in de haven van Beiroet. Tijdens zijn bezoek leidde paus Leo op 2 december een stil gebed voor het monument ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de explosie. Meer dan 200 mensen kwamen daarbij om het leven, 7.000 mensen raakten gewond en 300.000 mensen werden dakloos.
Vlak voor zijn vertrek terug naar Rome gaf de paus nog een laatste boodschap mee: “We moeten erkennen dat gewapende strijd geen enkel voordeel oplevert. Wapens zijn dodelijk en onderhandelingen, bemiddeling en dialoog zijn constructief. Laten we allemaal kiezen voor vrede als een weg, niet alleen als een doel!”