Het katholiek sociaal denken (de katholieke sociale leer) betekent in en vanuit de Kerk een inspirerende kracht in de samenleving. Daarom start Mgr. Van den Hende de Laurentiusconferentie in het bisdom Rotterdam. De eerste bijeenkomst had als thema: kinderen en armoede. Deze ontstond vanuit de contacten van het bisdom en de scholen. De ontmoeting vond plaats op vrijdag 11 november in Den Haag in de ruimtes bij het klooster en de kerk van de H. Antonius van Padua (Fluwelen Burgwal). Deelnemers aan deze eerste Laurentiusconferentie waren mensen uit het onderwijs, maatschappelijke instanties, de gemeente Den Haag en de Kerk. Naast de deelnemers waren enkele genodigden publiek. Zij namen deel aan het gesprek na afloop.

‘Niet onverschillig ten aanzien van armoede’

Gespreksleider was Liesbeth Stalmeier, bisschoppelijk gedelegeerde voor het katholiek onderwijs. Zij heette iedereen van harte welkom en gaf het woord aan Mgr. Van den Hende. Deze lichtte het nieuwe initiatief toe. Mgr. Van den Hende: “Als voorbereiding op het 60-jarig jubileum van het bisdom (1956-2016) hebben we aandacht gegeven aan wie we als bisdom eigenlijk zijn. We hebben ons verdiept in onze patroonheilige Laurentius. Hij heeft als diaken in Rome veel gedaan voor de armen en mensen in nood. Hij noemde hen de rijkdommen van God.”

“St. Laurentius is de naamgever van dit initiatief. Ik ben dankbaar dat we vandaag met elkaar kunnen spreken over armoede als probleem waardoor mensen zich niet kunnen ontplooien, met het oog op de kansen van jonge mensen. De Kerk noemen we wel een netwerk van liefde tot opbouw van een beschaving van liefde. Een beschaving van liefde verdraagt geen onverschilligheid ten aanzien van armoede.”

Formule Laurentiusconferentie

Gespreksleider Liesbeth Stalmeier daagde de deelnemers uit om in vier rondes in gesprek te gaan. Een Laurentiusconferentie heeft een vaste opbouw. Deelnemers geven allereerst een statement met betrekking tot het onderwerp. Vervolgens stellen zij elkaar een informatieve vraag, gevolgd door een ronde met kritische vragen. Het gesprek wordt afgerond met onderlinge positieve opmerkingen. De formule maakt het mogelijk dat verschillende perspectieven en visies aan bod kunnen komen in een positieve sfeer en vanuit een gedeelde zorg.

Kinderen en armoede

“Armoede in het gezin leidt tot minder leerprestaties bij kinderen,” benadrukte Lia Zwaan, College van Bestuur RVKO. Zij ging in haar statement in op met name het oplossen van financiële problemen. “Als je de financiële problemen aanpakt, krijgen mensen eigenwaarde terug,” gaf zij aan als belangrijke stap voorafgaand aan hulpverlening en advies. Vanuit Stichting Lucas Onderwijs wees Ingrid De Bonth (vicevoorzitter van het College van Bestuur) op het belang om voor hulp en interventies zoveel mogelijk aan te sluiten bij wat er al gebeurt, zodat de al lopende initiatieven, projecten en andere activiteiten tot verdere wasdom kunnen komen. Caroline van Laar nam deel aan het gesprek vanuit de Stichting Meedoen in Rotterdam (voorheen Stichting Leergeld Rotterdam). Zij constateerde dat kinderen in de greep van de armoede weinig of niet mee kunnen doen met andere kinderen. “Ook de beschikking hebben over een computer voor huiswerk of een fiets om mee naar school te gaan is steeds vaker een probleem.” Anita Schwab, directeur Stichting Leergeld Den Haag, voegde hieraan toe: “Ieder kind heeft recht op onderwijs. Maar voor kinderen uit minimagezinnen is dit een moeilijk te verkrijgen recht geworden door de hoge bedragen die door scholen worden gevraagd.” Ze wees op onder meer de kosten voor schoolreisjes of werkweken, ouderbijdrages en beroepskleding in het MBO.

Complexe problematiek

Jan van der Hulst is manager Gemeentelijke Kredietbank Den Haag (GKB). De GKB helpt jaarlijks circa 15.000 Hagenaars met hun financiële problemen. “We zien een oververtegenwoordiging van gezinshuishoudingen met kinderen,” stelde hij. “Tijdig hulp zoeken kan ongelofelijk veel leed en schade voorkomen.” Hij gaf aan dat de gemeente wil inzetten op preventie, maar dat niet alleen kan. “Het probleem is daar te groot voor. Wij hebben daar andere partijen bij nodig.” Roderik Bin, directiesecretaris bij het Leger des Heils, bevestigde de complexiteit van de problematiek. “Wie een beroep moet doen op het Leger des Heils heeft meestal niet één probleem. Er is bijna altijd sprake van meerdere problemen die onderling met elkaar samenhangen. Armoede is daar vaak verweven met bijvoorbeeld psychische problematiek, verslaving, of een verstandelijke beperking.”

“Mensen in armoede zijn niet alleen object maar ook subject,” vulde Mgr. Van den Hende aan. Stichting Leergeld werkt samen met kinderen die zelf met ambtenaren bij de gemeente spreken en die als ambassadeur op scholen vertellen over armoede. De cijfers zijn veelzeggend. In de gemeente Rotterdam groeit één op de vier kinderen op in een gezin met een laag inkomen. Mgr. Van den Hende: “Er wordt ook solidariteit en inzet gevraagd van de samenleving als geheel. Paus Franciscus heeft gezegd dat armoede alleen kan worden aangepakt als er ook ‘bekering’ is als samenleving, een koersverlegging om de situatie van mensen te verbeteren.”

Dilemma’s

Onderling werd informatie uitgewisseld en werden ook dilemma’s geschetst. Mgr. Van den Hende noemde moeder Teresa, die kritisch de vraag voorgelegd kreeg dat ze individuele mensen hielp, terwijl ondertussen de armoede gewoon toenam. Anita Schwab bevestigde de suggestie van de bisschop dat zowel individuele als structurele hulp nodig zijn: “We geven een kind een laptop als dat nodig is voor school. We lossen een individueel probleem op. Anders kan een individu lijden, omdat jij iets structureel nog niet hebt opgelost. Maar we geven ook het signaal af als iets structureel niet klopt.”

‘Vandaag is mijn netwerk groter geworden’

Tijdens de afsluitende ronde bleek dat de Laurentiusconferentie een goede uitwisseling was geweest. “Ik ervaar het als positief dat we elkaar hebben kunnen vertellen waar onze nood zit, waar we als organisaties en instellingen bij elkaar tegenaan lopen. Het is heel waardevol om met elkaar in gesprek te zijn,” gaf een van de deelnemers aan. “Vandaag is mijn netwerk groter geworden,” constateerde een ander. “We hebben gesproken over het samen versterken van een netwerk van liefde tot opbouw van een beschaving van liefde,” sprak Mgr. Van den Hende tot slot. “We zetten ons daarvoor in als Kerk en u doet dat op uw werkplek.” De bisschop sprak daarvoor zijn dank uit en zei: “Ik hoop daar met u samen in op te mogen blijven trekken.”

Deelnemers aan de Laurentiusconferentie ‘Kinderen en armoede’ waren:

• Mgr. J. van den Hende, bisschop van Rotterdam
• Mevr. Ingrid De Bonth-Weekhout, vicevoorzitter College van Bestuur, Stichting Lucas Onderwijs
• Mevr. Lia Zwaan - van Schijndel, College van Bestuur Rotterdamse Vereniging Katholiek Onderwijs (RVKO)
• Mevr. Caroline van Laar - Mahutte, coördinator Stichting Meedoen in Rotterdam
• Mevr. Anita Schwab, directeur Stichting Leergeld Den Haag
• Dhr. Roderik Bin, directiesecretaris Leger des Heils, Welzijns- en gezondheidszorg Zuidwest Nederland
• Dhr. Jan van der Hulst, manager Gemeentelijke Kredietbank Den Haag (GKB)