Mgr. Hoogenboom over zijn ervaringen bij de bisschoppensynode
Mgr. Hoogenboom schrijft als deelnemer aan de synode over zijn ervaringen in de eerste twee weken
In Rome is de Bisschoppensynode “Voor een synodale Kerk: communio, participatio missio” halverwege. De Nederlandse deelnemer, Mgr. Hoogenboom, hulpbisschop van Utrecht, is ruim twee weken in Rome. “Maar”, zegt hij “‘ik heb het gevoel alsof ik hier al een half jaar ben. Het programma is heel vol en intensief, maar ik krijg er ook heel veel voor terug. Ik ben mij ervan bewust dat ik getuige mag zijn van een bijzonder moment in de geschiedenis van de Katholieke Kerk.”
Mgr. Hoogenboom vertelt dat de synodevergaderingen plaats vinden in de Aula Paolo VI, een grote zaal naast de Sint-Pietersbasiliek waar de paus meestal zijn audiënties houdt wanneer deze niet op het Sint Pietersplein zijn. “Daar staan nu veertig grote ronde tafels voor de werkgroep-bijeenkomsten. Aan elke tafel is plaats voor tien deelnemers en een professionele gespreksleider.” Meestal zijn er tussen de 345 en 350 personen aanwezig. Als paus Franciscus in de synodezaal is, zit hij met de leden van het secretariaat van de bisschoppensynode ook aan zo’n ronde tafel.
“De algemene vergaderingen van de synode worden door paus Franciscus met gebed geopend en afgesloten. Theologen en andere genodigden houden inleidingen over het aan de orde zijnde onderwerp. Vervolgens leggen deelnemers, mannen en vrouwen, een vaak indrukwekkend getuigenis af dat is gerelateerd aan het onderwerp”, aldus Mgr. Hoogenboom.
“Er is een gedeeld besef dat we de bijstand van de Heilige Geest heel hard nodig hebben om de tekenen van onze tijd te verstaan en om de valkuilen van hardhorendheid, vruchteloze discussies en het zoeken van het eigen gelijk te vermijden.”
In de werkgroepen wordt vervolgens doorgesproken over het Werkdocument, het Instrumentum Laboris, dat bestaat uit twee delen. In het eerste deel staat de vraag naar de karakteristieke kenmerken van een synodale Kerk centraal. In het tweede deel de onderwerpen communio, missio, participatio. “Er is een gedeeld besef onder de synodedeelnemers dat we de bijstand van de Heilige Geest heel hard nodig hebben om de tekenen van onze tijd in de Kerk en de wereld te verstaan en om de valkuilen van hardhorendheid, vruchteloze discussies en het alleen maar zoeken van het eigen gelijk te vermijden”, aldus Mgr. Hoogenboom.
“Inmiddels heb ik deelgenomen aan drie werkgroepen en telkens was de samenstelling weer anders en zat ik dus met andere mensen aan tafel. Het is wonderlijk hoe snel je met elkaar vertrouwd raakt. Ik merk ook duidelijk de sfeer van vertrouwen. Het gebeurt nogal eens dat mensen heel persoonlijke ervaringen delen.” Halverwege de synode zit de hulpbisschop aan tafel met twee Chinese bisschoppen, een Indonesische bisschop, een Engelse bisschop, een vertegenwoordiger van de rooms-katholieke gemeenschap van Aboriginals in Australië (een gehuwde man en vader van vijf kinderen), een bisschop uit de Verenigde Staten, een moeder van drie kinderen uit Papua Nieuw-Guinea die zeer actief is in haar parochie, een bisschop uit Ethiopië, een generale overste van een religieuze orde en een vertegenwoordiger van de Methodist Church.
Daarnaast voltrekt de synode zich aan nog twee andere tafels, zegt Mgr. Hoogenboom: “De eerste en allerbelangrijkste tafel is de tafel van de Heer. Dit jaar precies twintig jaar geleden schreef de H. Johannes Paulus II in zijn encycliek over de Eucharistie: ‘De Kerk leeft van de Eucharistie. Deze waarheid drukt niet alleen een dagelijkse geloofservaring uit, maar bevat beknopt de kern van het mysterie van de Kerk’ (Encycliek Ecclesia de Eucharistia, nr. 1). Als er iets is waarover alle synodedeelnemers het volkomen eens zijn is dat de Kerk leeft van de Eucharistie.”
“Andere deelnemers tonen zich geïnteresseerd en ook bewogen als ik vertel welke ontwikkelingen de Katholieke Kerk in Nederland in de afgelopen decennia heeft doorgemaakt.”
De derde tafel is die van de maaltijden. Mgr. Hoogenboom: “De gesprekken daar zijn niet alleen ontzettend boeiend, maar niet zelden ook amusant. Mensen vertellen vaak honderduit over de ervaringen met de Kerk in hun eigen land. Over mooie gebeurtenissen, over nieuwe plannen en initiatieven (bijvoorbeeld waar het gaat om catechetische toerusting van gelovigen), maar ook over de teleurstellingen. Nog nergens ter wereld is de Kerk een paradijs. Ook aan deze derde tafel beleven we dat we een synodale kerk zijn: samen onderweg met de Heer die ons leidt. Het is prachtig om aan de eettafel mannen en vrouwen van totaal verschillende afkomst en positie in de Kerk te treffen die vanuit de ontmoeting met Jezus Christus hun charismata, hun gaven van hoofd en hart inzetten voor de Kerk.”
“Ik merk grote belangstelling bij andere synodedeelnemers als ik zeg dat ik uit Nederland kom. Zij tonen zich geïnteresseerd en ook bewogen als ik vertel welke ontwikkelingen de Katholieke Kerk in Nederland in de afgelopen decennia heeft doorgemaakt en hoe we blijven proberen om met een kleiner wordende kerk een geloofwaardig getuigenis te geven van het Evangelie. Synodedeelnemers uit Aziatische en Afrikaanse landen reageren vaak met ongeloof en zelfs geschokt als ik vertel over de neergang van het aantal doopsels, vormsels, eerste communies en kerkelijke huwelijken in ons land. En dat in een land dat zij vanuit het verleden kennen van de vele mannelijke en vrouwelijke missionarissen! Maar ik hoor ook dat ook in veel landen buiten Europa de secularisering steeds bredere sporen trekt door de samenleving, wat ten koste gaat van het kerkelijk leven.”
Na twee weken synodaal samenzijn in een sfeer van bidden, praten, luisteren en onderscheiden zijn er enkele thema’s te noemen die met een zekere regelmaat ter sprake komen, zegt de hulpbisschop. “Zo is er een breed gedragen verlangen naar persoonlijke en catechetische vorming en toerusting in de Kerk. De positie van de vrouw in de Kerk is een onderwerp dat in de verschillende onderdelen van het Instrumentum Laboris wordt geadresseerd en waarover ook in de werkgroepen waarvan ik tot nu toe deel uitmaakte gesproken werd. Dan gaat het met name over de betrokkenheid van vrouwen bij besluitvorming in de Kerk en de vraag naar de mogelijkheid voor vrouwen om de diakenwijding te ontvangen: kwesties waarvan in diverse groepen is gezegd dat deze onderwerp moeten zijn van studie en onderscheiding in de Kerk. Herhaaldelijk wordt gezegd dat de bisschoppensynode haar grote waardering moet uitspreken voor de families en voor de priesters, diakens, religieuzen en lekengelovigen/vrijwilligers die in de parochies op allerlei manieren het kerkelijk leven dragen.”
