Bisschop Van den Hende sprak op woensdag 7 mei op een conferentie over het gezin en de sociale leer van de Kerk. De sociale leer van de Kerk gaat over principes in het licht van het geloof voor een goede inrichting van de samenleving. De conferentie werd georganiseerd door katholieke organisaties die zich inzetten voor het gezin. “In het gezin mogen mensen opgroeien tot zelfbewuste en verantwoorde volwassenen”, aldus de organisatie.

In zijn lezing op 7 mei vertrekt de bisschop vanuit de bijbel: “De Heilige Schrift leert ons dat het huwelijk en het gezin verbonden zijn met Gods bedoelingen, die geworteld zijn in de schepping. Wanneer in het evangelie de Schriftgeleerden Jezus lastige vragen stellen over het huwelijk, verwijst Christus naar het boek Genesis (Genesis 1, 27; 2, 24) naar Gods bedoelingen met het huwelijk. Jezus antwoordt hen: ‘Hebt gij niet gelezen, dat de Schepper in het begin hen als man en vrouw gemaakt heeft en gezegd heeft: Daarom zal de man zijn vader en moeder verlaten om zich te binden aan zijn vrouw en deze twee zullen worden één vlees’ (Matteüs 19, 4-5 en Marcus 10, 6-9).”

“Het gezin is de eerste en vitale cel van het sociale leven”, zegt de bisschop. De toonaangevende encycliek Rerum Novarum van paus Leo XIII uit 1891, die aan het begin staat van de ontwikkeling van de sociale leer, heeft veel aandacht voor het gezin en zegt: “Het gezin is de samenleving van het huis van de mens, weliswaar een kleine maar toch een echte samenleving welke ouder is dan iedere Staat.”

Bisschop Van den Hende schetst de belangrijke principes van de sociale leer van de Kerk: menselijke waardigheid, vrijheid en verantwoordelijkheid, gemeenschappelijk welzijn oftewel “bonum commune”, solidariteit, subsidiariteit. Opeenvolgende pausen hebben gesproken over de sociale leer. Zo sprak paus Johannes Paulus II over de sociale leer en de missie van de Kerk als “de evangelisatie van de sociale sector”. Bisschop Van den Hende: “Het betekent het bouwen aan een stad van de mens die menselijker is, omdat ze meer in overeenstemming is met het Koninkrijk van God.”

“In deze missie om de samenleving te verrijken en te doordrenken met het evangelie, speelt het gezin een prominente rol. Het gezin is een gemeenschap van personen, de levensgemeenschap van man en vrouw en hun kinderen. Het gezin is de eerste en belangrijkste leerschool van het leven, met het huwelijk als fundament”, zegt de bisschop. Hij spreekt over ‘de dynamiek van de liefde’: “Dit leven als gezin is belangrijk voor de persoon en voor de samenleving. Het gezin is geroepen om de plaats te zijn waar de eerste vorming van de authentieke gemeenschap van personen plaatsvindt, dankzij de dynamiek van de liefde.”

Hoe moeten de principes van de katholieke sociale leer worden gebruikt in het gezin? Bij gelegenheid van honderd jaar Rerum Novarum schreef paus Paulus II zijn encycliek Centesimus Annus (1991). Hij schreef daarin: “De eerste en fundamentele structuur voor ‘menselijke ecologie’ is het gezin, waarin de mens zijn eerste vormende ideeën over waarheid en goedheid ontvangt, en leert wat het betekent om lief te hebben en bemind te worden, en dus wat het eigenlijk betekent om een persoon te zijn. Hier bedoelen we het gezin dat gebaseerd is op het huwelijk, waarin de wederzijdse zelfgave van man en vrouw een omgeving creëert waarin kinderen geboren kunnen worden en hun mogelijkheden kunnen ontwikkelen, zich bewust worden van hun waardigheid en zich kunnen voorbereiden op hun unieke en individuele bestemming.”

Meer recent schrijft ook de DOCAT, de sociale leer uitgelegd voor jongeren, over het gezin: “In het gezin kan men leren dat er vóór de marktlogica van de ruil een heel ander soort geven en nemen bestaat, een logica van zelfgave en acceptatie. Het feit dat individuen in het gezin ook de betekenis van sociale verantwoordelijkheid en solidariteit leren, komt ook de samenleving als geheel ten goede: iemand die bewijst verantwoordelijk te zijn en solidariteit te betrachten ‘in kleine dingen’, zal dat waarschijnlijk ook ‘in grote dingen’ doen. Waar leer je beter toewijding aan armen, zieken of ouderen dan in het gezin? Hoe wordt iemand gevoelig voor structurele sociale misstanden als zijn eigen familie niet het goede voorbeeld geeft? Het gezin levert zo een onvervangbare bijdrage aan de humanisering van de samenleving.”

De bisschop sluit zijn inleiding af met een oproep aan gezinnen: “In West-Europese landen zien we dat de samenleving steeds meer verdeeld is in groepen of bubbels. In de huidige samenleving zouden gezinnen nog meer het fundament van de samenleving kunnen zijn als gezinnen de hand reiken aan andere gezinnen. En dan niet alleen gezinnen in dezelfde omstandigheden, maar rijke gezinnen met armere gezinnen, allochtone gezinnen en autochtone gezinnen, gelovige gezinnen en gezinnen van ongelovigen.” En hij geeft aan dat het belangrijk is dat de Staat of de overheid burgers waar nodig ondersteunt in hun gezinsleven. Om een gezin te kunnen stichten is inkomen nodig en huisvesting. “Hiermee zijn we terug bij het sociale pleidooi van paus Leo XIII in zijn encycliek Rerum Novarum in 1891, met betrekking tot de arbeiders en hun gezinnen”, besluit de bisschop.

• Download de inleiding bisschop Van den Hende: On the Christian family and Catholic social teaching
  
  
• De betrokken organisaties die de conferentie organiseerden waren: OpGROEIsymposium (onderdeel van Gift4Families), GezinsPlatform.NL en FAFCE (Federation of Catholic Family Associations in Europe). De conferentie vond plaats in Abdij Mariënkroon te Nieuwkuijk.
  
  
• In de week van 11 tot en met 17 mei vindt overigens de Week van het Gezin plaats. Dit is een initiatief van GezinsPlatform.NL. Deze week wordt nu voor de derde keer gehouden en vindt plaats rondom 15 mei, door de VN ingesteld als Internationale Dag van het Gezin. Dit jaar staat het thema ‘Scherm uit, gezin aan’ centraal. Lees meer op rkkerk.nl