Tien jaar geleden verscheen de encycliek Laudato si’ van paus Franciscus. Op vrijdag 14 maart was bisschop Van den Hende een van de sprekers op een studiemiddag van de Laudato Si’ Alliantie Nederland. Het thema van de bijeenkomst was: van financiële keuzes naar zorg voor de schepping. De centrale vraag was: hoe kunnen geloofsgemeenschappen met hun financiële beleid bijdragen aan de zorg voor de aarde, ons gemeenschappelijk huis? De studiemiddag vond plaats in Rotterdam in de ruimte bij de Emmausgangers kerk. Naast de bisschop spraken Carmody Grey (bijzonder hoogleraar Integrale Ecologie, Laudato Si’-Instituut, Radboud Universiteit) en Kees Gootjes (directeur van De Nieuwe Beurskoers).

“Volgens de katholieke sociale leer zijn geld en rijkdom nooit een doel in zichzelf, nooit een doel op zich”, stelt bisschop Van den Hende deze middag. Geld moet rollen, maar dat kan niet onverantwoord alle richtingen uit. Bisschop Van den Hende: “Geld en goed moeten worden gezien als een instrument dat gebruikt moet worden voor de opbouw van een samenleving waarin de menselijke waardigheid van iedere persoon wordt gerespecteerd en het gemeenschappelijk welzijn het oogmerk is.”

De bisschop vertelt dat paus Benedictus er op wees dat de economie een gedragswetenschap is. “De economie is geen anonieme ontwikkeling zonder ethiek en moraal, maar juist een menselijke activiteit”, aldus de bisschop. Paus Franciscus noemt de schepping in Laudato si’ “ons gemeenschappelijk huis”. “De uitdrukking gemeenschappelijk huis heeft te maken met de schepping als geheel, waarin de mens een eigen specifieke roeping en verantwoordelijk heeft, mannen en vrouwen geschapen naar Gods beeld en gelijkenis”, aldus de bisschop. “Is onze economie als menselijke activiteit tot opbouw of tot schade?”

In dit verband wijst de bisschop op drie kerkelijke documenten die ingaan op de vraag die deze studiemiddag centraal staat. In 2014 publiceerde de Congregatie voor de Religieuzen het document: ‘Guidelines for the administration of assets in Institutes of Consecrated Life and Societies of Apostolic Life’. En in 2018 publiceerde de Congregatie voor de Geloofsleer een document ten dienste van de integrale menselijke ontwikkeling: ‘Oeconomicae et pecuniariae quaestiones’, overwegingen voor een ethische onderscheiding omtrent enkele aspecten van het huidige economisch-financiële systeem. In 2022 kwam de Pauselijke raad voor de sociale wetenschappen met het document ‘Mensuram bonam’, met als ondertitel: ‘Op geloof gebaseerde maatregelen voor katholieke investeerders’.

Deze documenten van de Romeinse curie en de encycliek van paus Franciscus Laudato si’ zijn inhoudelijk schatplichtig aan de inzichten van paus Paulus VI. Bisschop Van den Hende: “Paus Franciscus spreekt in Laudato si’ (n. 231) in termen van zijn voorganger paus Paulus VI, namelijk dat we geroepen zijn als christenen een beschaving van liefde op te bouwen, opdat met onze medewerking in onze wereld steeds meer de contouren zichtbaar worden van het koninkrijk Gods.”

De bisschop sluit af met vragen voor reflectie:

• “Is de liefde van het evangelie wel echt de rode draad wanneer het gaat om onze zorg voor de schepping en om de inrichting van globale maatschappij als waarachtige samenleving? Kunnen we verder met de uitdagende vraag of er een economie van het genoeg mogelijk is in plaats van steeds meer en meer, juist met het oog op de mens en onze omgeving (cf Laudato si’ nr. 6)?”
• “Worden besluiten en activiteiten in het kader van de economie in voldoende mate getoetst als gedragswetenschap met alle ethische afwegingen die daarbij horen zoals zorg voor het klimaat en de schepping als geheel en voor de wereldvrede, waar het gaat om beleid en keuzes financiële kwesties en beleggingen, met het oog op het algemeen welzijn en de waardigheid van iedere menselijke persoon, met zorg voor het behoud en goed beheer van de schepping, inclusief de beschermwaardigheid van het leven?”

“Menselijke waardigheid heeft twee kanten”, benadrukt de bisschop tot slot. “Enerzijds is er de mens die waardig handelt en anderzijds de mens die naar waarde wordt geschat. Dit zijn twee kanten van dezelfde menselijke persoon, die in gemeenschap met de levende God zijn opdracht en vervulling mag vinden in de liefde als sleutel tot een authentieke ontwikkeling van mens en maatschappij.”

• Download de inleiding van bisschop Van den Hende
• Meer informatie over de Laudato Si' Alliantie Nederland