“Wat kan barmhartigheid betekenen voor goede zorg?” Die vraag was de aanleiding om in het heilig jaar van de barmhartigheid een minisymposium te organiseren als bisdom Rotterdam. Het symposium vond plaats in een collegezaal van het Erasmus MC in Rotterdam. Deelnemers waren onder andere geestelijke verzorgers, priesters en diakens uit het parochiepastoraat, leden van raden van bestuur, leden van cliëntenraden, leden van pastoraatsgroepen. Emile Boleij, bisschoppelijk gedelegeerde voor de zorg, opende het symposium en gaf het woord aan Mgr. Van den Hende die dagvoorzitter was.

Wederkerigheid

De eerste spreker was de heer Johan Groen, directeur PZC Crabbehoff Dordrecht. In het logo van Zorggroep Crabbehoff is het verhaal van de Barmhartige Samaritaan uitgedrukt. Hij sprak over zorg van mensen voor mensen. “Mensen ontmoeten elkaar en zijn voor elkaar van betekenis. Een medewerker kan aan het eind van de dag thuis delen wat hij of zij aan belangrijks meemaakte die dag. En hopelijk zegt ook de cliënt als die ‘s avonds aan tafel zit, dat er momenten waren dat hij of zij van betekenis was voor een ander.” De relatie van degene die zorg verleent en ontvangt is wederkerig. “Kijk niet naar iemand vanuit je verplegersuniform, als een ‘object’ met verdriet, waar je technisch wat aan moet doen. Nee, ga de relatie aan als persoon. Daarbij is je eigen leven en wie je bent als persoon van belang. En laat je inspireren.”

“Zingeving helpt je om koers te houden. Per dag moet je kijken wat je leidende motief is.” Dat geldt voor de (zorg)organisatie als zodanig bij alle uitdagingen van budgetten en regelgeving. Het geldt ook voor de bewoners. “Mensen komen bij ons op het moment dat het thuis niet meer gaat. De bodem onder het bestaan is weggeslagen.” Johan Groen sprak over de waarde van gemeenschapszin, dat iedereen een tweede kans verdient, en over geloof, hoop en liefde. “Dit is centraal voor zorg. Je moet houden van mensen.”

Goede zorg

Paulien Matze vervolgens sprak over haar werkzaamheden als geestelijk verzorger bij Laurens. Na verschillende periodes werkzaam te zijn geweest in het buitenland, zet ze nu haar ervaring in in de multiculturele zorglocaties de Beukelaar, De Schans en Delfshaven. “Goede zorg laat mensen met het weinige wat ze nog hebben tot bloei komen,” stelde ze. Ze sprak concreet over migranten ouderen: “Mensen hebben huis en haard verlaten en hun leven opnieuw op moeten bouwen. Ze leven met een breuk tussen ‘hier en daar’, of ‘toen en nu’. Ze hebben sterke kanten en heel vaak een vanzelfsprekend geloof. Maar er zijn ook kwetsbare kanten, zoals een onvolledig pensioen of taalproblemen als mensen terugvallen op hun oude taal als ze gaan dementeren.”

Barmhartigheid heeft te maken met geraakt worden en in beweging komen. Paulien Matze: “Je kunt afgestompt raken. Zorg ervoor dat je altijd weer kunt zeggen dat deze persoon je raakt en je beroert. Het is de kunst dat te blijven houden. Laat je in beweging brengen van binnen.”

Barmhartigheid en het heilig jaar

Mgr. Van den Hende verbond de twee enthousiast gehouden inleidingen met het heilig jaar van de barmhartigheid. “Barmhartigheid heeft te maken met je in Jezus’ Naam laten raken tot in het diepst van je wezen, tot in je ingewanden.” Dit specifieke woord komt onder meer voor in de parabel van de verloren zoon (Lc. 15, 11-32). Op het Nederlandse materiaal voor het heilig jaar van de barmhartigheid staat hiervan een afbeelding van Rembrandt.

In het evangelie zijn drie parabels van barmhartigheid die Jezus vertelt en waarin sprake is van dit geraakt zijn tot in het diepst van je wezen, namelijk de parabel van de verloren zoon (of de barmhartige vader, Lc. 15, 11-32), de parabel van de barmhartige Samaritaan (Lc. 10, 25-37), de parabel van de koning die zijn knecht schulden kwijtscheldt (Mt. 18, 23-35). Ook paus Franciscus wijst in het heilig jaar herhaaldelijk op deze lessen in barmhartigheid.

“Bij waardevolle zorg is de hele persoon betrokken en is ook sprake van wederkerigheid,” aldus de bisschop. “Waardevolle zorg laat zich in het logo van het heilig jaar duidelijk ook verbinden met de persoon van Christus, die de mens op zijn schouders neemt. Je ziet in het internationale logo van het heilig jaar bij de twee figuren maar drie ogen. Als we ons echt als persoon verbinden met Christus mogen we niet alleen met onze eigen ogen kijken, maar ook met de ogen van Jezus.”