In mei 2020 zetten onderzoekers van de Erasmus Universiteit in samenwerking met het bisdom Rotterdam een vragenlijst uit over de verbondenheid van katholieken met hun parochie. De vragen gingen onder meer over kerkbezoek, donatiegedrag en attitudes ten opzichte van de parochie en de Rooms-Katholieke Kerk. In het najaar 2020 werden de onderzoeksgegevens geanalyseerd door master student Fiona Nieuwenhuis, die haar scriptie schreef op basis van de verzamelde gegevens. Haar begeleider was prof. dr. Martijn de Jong, hoogleraar marktonderzoek aan de Erasmus School of Economics (ESE).

Op vrijdag 5 februari lichtte hij de onderzoeksresultaten toe aan bisschop Van den Hende, econoom John Bakker en Daphne van Roosendaal (hoofd communicatie). Op maandag 8 februari studeerde Fiona Nieuwenhuis succesvol af met de scriptie ‘Roman Catholic Church, donation behaviour and community’ (Master Thesis Data Science & Marketing Analytics).

Algemeen econoom John Bakker riep destijds via de website en de digitale nieuwsbrief van het bisdom op om mee te doen aan het onderzoek. Daaraan gaven in korte tijd meer dan 2.000 mensen gehoor. “Dat was aanzienlijk hoger dan we vooraf hadden gedacht”, vertelt Daphne van Roosendaal, die namens het bisdom Rotterdam aanwezig was bij het afstuderen. “Een belangrijke constatering was daarmee meteen al dat de betrokkenheid erg hoog is.”

Dat bevestigen ook de onderzoeksresultaten. De meeste respondenten waren tevreden over hun parochie, hoewel ze wel aangaven dat er relatief weinig jonge parochianen zijn en dat ze activiteiten voor jongeren belangrijk vinden. Jongeren zelf noemden bijvoorbeeld vaak dat er meer bijbelstudies zouden kunnen worden gehouden. Andere opvallende resultaten waren dat een katholieke opvoeding, een goed contact met mede-parochianen, en een grote persoonlijke relevantie van het geloof waren geassocieerd met een grotere tevredenheid met het leven.

Voor wat betreft de financiële verbondenheid van parochianen met hun kerk, bleek dat de actie Kerkbalans zeer bekend was onder de respondenten. Maar liefst 98% van de respondenten kent de actie. Ook heeft 90% ooit gedoneerd aan de parochie via Kerkbalans en zo’n 75% deed dat de afgelopen vijf jaar elk jaar.

Bisschop Van den Hende ziet het als een belangrijke uitdaging voor de parochies in het bisdom om de participatie aan de actie Kerkbalans te vergroten. “Geld en goed zijn niet de eerste en niet de enige graadmeter, maar wel een belangrijk fundament”, zei de bisschop tijdens de diocesane bijeenkomst geldwerving (2 september 2019). “We hoeven ons er niet voor te schamen als we geld vragen, want de Kerk is een goed doel: het gaat om het evangelie dat we doorgeven aan de nieuwe generaties. De vraag is dus: kunnen we ons netwerk meer activeren?”

Uit het gedane onderzoek blijkt dat respondenten schatten dat gemiddeld zo’n 45% van de parochianen doneert aan de actie Kerkbalans. Dat is ver boven het gemiddelde in het bisdom Rotterdam, dat met 27% onder het landelijke gemiddelde van 31% ligt. Hoe hoger respondenten het percentage inschatten, hoe groter de kans dat ze doneren aan de actie Kerkbalans. De sociale norm heeft dus een positief effect op geefgedrag. Ook vertrouwen in de Rooms-Katholieke Kerk, het hebben van goed contact met medeparochianen, bekendheid met de actie Kerkbalans dragen bij aan geefgedrag.

In de vragenlijst werd ook informatie gegeven over de financiële situatie van parochies in het bisdom om na te gaan of er een effect is op de geefbereidheid. Aangegeven werd dat de inkomsten van parochies de laatste jaren afnemen, dat in 2017 de uitgaven van de parochies samen in totaal 1,4 miljoen euro hoger waren dan de inkomsten, en dat van alle inkomsten van parochies 35% afkomstig is van de actie Kerkbalans (d.w.z. meer dan de helft van de 66% inkomsten uit ‘levend geld’). Vooral onder jongeren waren deze cijfers niet goed bekend, en een aanzienlijk deel van deze jongere respondenten gaf aan met deze kennis eerder te overwegen geld te geven aan de actie Kerkbalans.

• Lees ook: ‘Erasmus Universiteit en bisdom Rotterdam onderzoeken verbondenheid van katholieken met hun parochie’ (14 mei 2020)